Blog

Optymalizacja podatkowa w firmie to proces odpowiedzialnego zarządzania jej działalnością i majątkiem. Pozwala przedsiębiorstwu ponosić tylko konieczne finansowe ciężary fiskalne, chroniąc je przed niepotrzebną utratą majątku, spowodowaną niedostateczną znajomością norm prawnych i w konsekwencji płaceniem danin, których przy zastosowaniu działań optymalizacyjnych nie musiałoby płacić. Choć tzw. planowanie podatkowe to, podobnie jak optymalizacja w każdej innej dziedzinie życia, praktyki przewidziane i dopuszczone przez prawo, działają na organy podatkowe jak płachta na byka. Ograniczają im bowiem drogę do maksymalizacji poboru danin przez co tym gorliwiej organy działaniom tym się przyglądają. Dlatego optymalizację podatkową w firmie należy powierzyć profesjonalistom, bo niewłaściwie prowadzona może przynieść przedsiębiorstwu więcej szkód niż korzyści.

Czym jest optymalizacja podatkowa w firmie?

Zgodnie ze słownikiem PWN¹, optymalizacja to organizowanie działań w taki sposób, aby dały jak największe efekty przy jak najmniejszych nakładach. To również poszukiwanie najlepszego rozwiązania danego zagadnienia gospodarczego, przy uwzględnieniu określonych ograniczeń. Podążając za tą definicją, optymalizacja podatkowa w przedsiębiorstwie będzie zatem polegać na zorganizowaniu jego struktur działalności tak, by będąc zobowiązanym do ponoszenia ciężarów podatkowych, ponosiło ich jak najmniej. Służyć temu będzie poszukiwanie jak najlepszych dróg do osiągniecia tego celu, w granicach dopuszczonych prawem. Innymi słowy, planowanie podatkowe ma zmierzać do tego, by firma nie płaciła więcej podatków, niż musi.

Co można zyskać dzięki optymalizacji podatkowej?

Mniejsze obciążenia podatkowe, to więcej pieniędzy w kasie przedsiębiorstwa, a to oznacza więcej środków na stworzenie nowych miejsc pracy, inwestycje w park maszyn, w infrastrukturę, linię produkcyjną, a nawet w promocję i reklamę. Większy kapitał obrotowy pozwala firmom na skuteczniejszą walkę z rynkową konkurencją, wypracowanie i umocnienie silnej pozycji. Jakby nie patrzeć, czy będzie to optymalizacja podatkowa w dużej firmie, czy będzie to optymalizacja podatkowa w małej firmie, w konsekwencji działania te, zgodnie z definicją, przybliżają przedsiębiorstwo do osiągnięcia zamierzonego celu gospodarczego.

Przykłady optymalizacji podatkowej

Nie na darmo optymalizacja podatkowa nazywana jest planowaniem podatkowym. Korzyści w tym obszarze może bowiem przynieść firmie już samo zaplanowanie i rozłożenie w czasie wydatków pokrywających koszty prowadzenia działalności, a obniżających podstawę opodatkowania dochodów przedsiębiorstwa. Dokonując odpowiednich przesunięć, w zależności od planów i założeń firmy, można skumulować określoną ilość wydatków w jednym roku, celem poniesienia mniejszych obciążeń podatkowych prowadzonej działalności, a nawet wykazania straty. Optymalizacją podatkową będzie się też nazywać już sam wybór opodatkowania przez przedsiębiorcę – ryczałtem, czy na zasadach ogólnych.

Ponieważ wypłacane pracownikowi wynagrodzenie stanowi dla niego przychód, podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Za działania optymalizacyjne można więc uznać poszukiwanie przez przedsiębiorstwo jak najkorzystniejszych form zatrudnienia, z uwagi na niższe opodatkowanie. Mniejsze podatki firma zapłaci również, jeśli firmowe auto będzie wykorzystywane tylko na potrzeby wykonywania działalności gospodarczej, a nie również do prywatnych celów przez pracowników.
Legalną optymalizacją podatków w firmie będzie wreszcie odpowiednie zbudowanie jej struktur organizacyjnych, czy też w trakcie prowadzonej już działalności – ich przekształcenie. Inne ciężary ponosić będzie jedne właściciel z tytułu podatku dochodowego, niż jak to będzie mieć miejsce w przypadku gdy przychód rozłoży się na kilku wspólników.

Uzyskanie statusu czynnego podatnika VAT będzie korzystne dla firmy dokonującej dużych wydatków inwestycyjnych, odzyskującej później zapłacony podatek, np. z tytułu nabycia nieruchomości. Opodatkowany podatkiem od towarów i usług zakup nieruchomości pozwoli bowiem na uzyskanie przez firmę zwolnienia z podatku od czynności cywilnoprawnych przy tej transakcji, a następnie odzyskać zapłacony prze jej zawieraniu VAT. Dla innego przedsiębiorcy korzystniejsze będzie prowadzenie działalności korzystającej ze zwolnienia z VAT, z uwagi na większą konkurencyjność dla klienta.

Międzynarodowe planowanie podatkowe

Jeszcze większe możliwości daje planowanie podatków w firmie z wykorzystaniem zagranicznych struktur organizacyjnych. Działalność, która w jednym państwie podlega 19% podatkowi dochodowemu, w innym może korzystać z całkowitego zwolnienia. Często stosowanym przez przyjazne określonym biznesom jurysdykcje rozwiązaniem, jest opodatkowanie jedynie przychodów osiąganych przez firmę na terytorium tej jurysdykcji, przy jednoczesnym zerowym lub symbolicznym opodatkowaniu zysków wypracowanych przez przedsiębiorstwo poza jej granicami. Inną formą takiego międzynarodowego planowania podatkowego jest prowadzenie działalności z wykorzystaniem zagranicznej spółki w państwie, które nie tyle zwalnia z opodatkowania, co pozwala w znacznie wyższym stopniu obniżyć jego podstawę poprzez podwyższone limity zaliczania wydatków do kosztów uzyskania przychodu.
Optymalizacja podatkowa w małej firmie, jak i optymalizacja podatkowa w dużej firmie polega wówczas na otwarciu zagranicznego oddziału, rozszerzeniu swoich struktur organizacyjnych poprzez połączenie z zagraniczną spółką, tworzeniu struktur holdingowych, czy nawet całkowitym przeniesieniu swojej rezydencji podatkowej do innej jurysdykcji.

Ryzyko płynące z nadmiernej optymalizacji

Tak jak przed nadmiernym opodatkowaniem przedsiębiorców chronią międzynarodowe umowy w sprawie unikania podwójnego opodatkowania, tak istnieje szereg aktów prawnych sankcjonujących nadmierne jego unikanie. To chociażby ratyfikowana przez Polskę Konwencja wielostronna implementująca środki traktatowego prawa podatkowego mające na celu zapobieganie erozji podstawy opodatkowania i przenoszeniu zysku, sporządzona w Paryżu dnia 24 listopada 2016 r.²
Poziom ryzyka płynącego z niewłaściwie przeprowadzanej w firmie optymalizacji podatkowej klarownie wyraża przepis art. 54 § 1 Kodeksu karnego skarbowego: „Podatnik, który uchylając się od opodatkowania, nie ujawnia właściwemu organowi przedmiotu lub podstawy opodatkowania lub nie składa deklaracji, przez co naraża podatek na uszczuplenie, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności, albo obu tym karom łącznie”³. W 2020 r. grzywna może więc wynieść nawet blisko 25 mln zł i okazać się nie do udźwignięcia dla firmy, a dla przedsiębiorcy skończyć więzieniem.

Kto powinien zająć się optymalizacją podatków w firmie?

Dlatego optymalizację podatków w przedsiębiorstwie najlepiej powierzyć posiadającym odpowiednią wiedzę profesjonalistom. Będą to doradcy podatkowi, radcy prawni, czy księgowi. A najprościej zewnętrznej firmie doradczej, która zapewni kompleksową obsługę księgowo-podatkowo-prawną całego przedsięwzięcia. Kluczowa jest tu nie tylko znajomość przepisów i procedur prawnych, ale i znajomość praktyki traktowania określonych metod optymalizacji przez organy podatkowe, sądy administracyjne, zwłaszcza przez orzecznictwo międzynarodowe, stanowiące instancję wyższego stopnia w kwestiach stosowania przepisów międzynarodowego planowania podatkowego.

Kodeks karny skarbowy oraz ustawy podatkowe przewidują szereg obostrzeń i kar za ich naruszenie, czy niedopełnione wynikających z nich obowiązków, mogących być również następstwem niewłaściwie przeprowadzonego planowania podatkowego. Domiary, dodatkowe, karne zobowiązania podatkowe mogą znacznie przewyższyć cel, jaki w ramach optymalizacji podatkowej firma chciała osiągnąć. W skrajnych przypadkach doprowadzić nawet do jej likwidacji.

Źródła:
1- Słownik języka polskiego PWN, https://sjp.pwn.pl/slowniki/optymalizacja.html
2 – Dz.U. 2018 poz. 1369
3- Ustawa z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy (Dz. U. 1999, Nr 83, poz. 930, z późn. zm.).