Blog

Nieuregulowanie w terminie podatku powoduje powstanie zaległości, od której naliczane są odsetki podatkowe. Każdy kolejny dzień opóźnienia sprawia, że odsetki z tytułu zaległości podatkowych rosną. Przedsiębiorcom, podatnikom, zależy więc na jak najszybszym ich uregulowaniu. Muszą również pamiętać o właściwym ich księgowaniu. Kiedy występuje naliczenie odsetek podatkowych? Jak obliczyć odsetki podatkowe? Jak je zaksięgować? A także, kiedy możliwe jest umorzenie odsetek podatkowych?

 

Czym są i kiedy występuje naliczenie odsetek podatkowych

 

Przepisy stanowiące podstawę naliczania odsetek podatkowych zostały zawarte w Rozdziałach 5 i 6 Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa. Dodatkowo, podstawą prawną poboru odsetek od należności celnych jest Ustawa z dnia 19 marca 2004 r. Prawo celne oraz unijny kodeks celny.

W przypadku niezapłacenia w terminie podatku (należności celnej), powstaje z tego tytułu obciążająca podatnika zaległość podatkowa, od której naliczane są odsetki. Nalicza się je od dnia następującego po dniu upływu terminu płatności podatku lub terminu, w którym płatnik lub inkasent był zobowiązany dokonać wpłaty podatku na rachunek organu podatkowego – aż do dnia zapłaty. Ich naliczanie i uiszczenie do skarbówki ciąży na podatniku, płatniku, inkasencie, następcy prawnym lub osobie trzeciej, ponoszącej odpowiedzialność za zaległości podatkowe. Stąd dla podmiotów tych bardzo ważną kwestią jest jak najszybsze uregulowanie zaległości podatkowej wraz z odsetkami. Równie istotna jest wiedza na temat możliwości umorzenia odsetek podatkowych.

Jednak, jeśli kwota zobowiązania podatkowego, należności celnych, jest podatnikowi znana, bo wynika z decyzji odpowiedniego organu, to już kwotę odsetek ustalić musi sam.

 

Odsetki z tytułu zaległości podatkowych

 

Prócz niezapłaconego w terminie podatku, zaległością podatkową jest również niezapłacona w terminie zaliczka na podatek, jak również rata podatku. Kolejną sytuacją kiedy występuje naliczanie odsetek podatkowych jest powstanie po stronie podatnika należności podlegających zwrotowi bez wezwania organu podatkowego. A pod pojęciem tym należy rozumieć uprzednio zwrócone przez organ lub zaliczone na poczet zaległości podatkowych oraz odsetek za zwłokę albo bieżących zobowiązań podatnika, wraz z oprocentowaniem:

 

1) nadpłaty lub zwroty podatku wykazane nienależnie lub w wysokości większej od należnej, ujęte w deklaracji lub we wniosku o zwrot podatku;

2) nadpłaty lub zwroty podatku:

1. a) określone lub stwierdzone w decyzji, która następnie została uchylona, zmieniona lub stwierdzono jej nieważność albo stwierdzono jej wygaśnięcie,
2. b) wykazane w korektach złożonych deklaracji podatkowych nienależnie lub w wysokości większej od należnej.

Kwoty ww. nadpłat lub zwrotów, podlegających zwrotowi organowi podatkowemu, traktuje się jako zaległości podatkowe. Podobnie jak wynagrodzenia płatników lub inkasentów pobrane nienależnie lub w wysokości większej od należnej.

 

Odsetki podatkowe 2022. Odsetki za zwłokę i opłata prolongacyjna

 

Od zaległości podatkowych naliczane są odsetki za zwłokę. Jak już wspomnieliśmy wyżej, nalicza się je od dnia następującego po dniu upływu terminu płatności podatku lub terminu, w którym płatnik lub inkasent był zobowiązany dokonać wpłaty podatku na rachunek organu podatkowego – a w przypadku należności podlegających zwrotowi bez wezwania organu: od dnia zwrotu nadpłaty, zwrotu podatku, zwrotu oprocentowania lub zaliczenia na poczet zaległości podatkowych lub na poczet bieżących lub przyszłych zobowiązań podatkowych. W zakresie nienależnie pobranych wynagrodzeń płatników i inkasentów odsetki za zwłokę naliczane są od dnia pobrania wynagrodzenia.

Wysokość odsetek za zwłokę może w drodze decyzji określić organ podatkowy, jeśli w postępowaniu podatkowym po zakończeniu okresu rozliczeniowego podatnika stwierdzi, że podatnik ten nie złożył deklaracji, albo wysokość zaliczek na podatek jest inna niż wykazana w deklaracji lub zaliczki nie zostały zapłacone w całości lub w części. Określa ją wówczas na dzień złożenia zeznania podatkowego za okres rozliczeniowy, a w przypadku niezłożenia zeznania w terminie – odsetki na ostatni dzień terminu złożenia zeznania, przyjmując prawidłową wysokość zaliczek na podatek.

Odsetki za zwłokę należy wpłacić bez wezwania organu podatkowego. W przypadku gdy dokonana wpłata nie pokrywa w całości zaległości podatkowej wraz z odsetkami, wpłatę zalicza się proporcjonalnie na poczet zaległości i należnych odsetek w stosunku, w jakim w dniu wpłaty pozostaje kwota zaległości podatkowej do kwoty odsetek za zwłokę.

W uzasadnionych przypadkach organ może na wniosek podatnika rozłożyć na raty lub odroczyć termin płatności podatku lub zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę lub płatności odsetek od nieuregulowanych w terminie zaliczek na podatek. Wydając decyzję w tym przedmiocie, jeśli dotyczy ona podatków stanowiących dochód budżetu państwa, organ ustala tzw. opłatę prolongacyjną. Jej stawka jest równa obniżonej stawce odsetek za zwłokę. Wysokość opłaty prolongacyjnej oblicza się przy zastosowaniu stawki opłaty prolongacyjnej obowiązującej w dniu wydania decyzji o odroczeniu terminu płatności podatku lub rozłożenia zapłaty na raty.

 

Z tytułu rozłożenia na raty lub odroczenia terminu płatności podatków oraz zaległości podatkowych stanowiących dochód gminy, powiatu lub województwa, odpowiednio: rada gminy, rada powiatu oraz sejmik województwa, może wprowadzić opłatę prolongacyjną – w wysokości nie większej niż obniżona stawka odsetek za zwłokę.

 

Wysokość i rodzaje odsetek z tytułu zaległości podatkowych 

 

Są trzy rodzaje odsetek z tytułu zaległości podatkowych: podstawowe, obniżone i podwyższone. Obowiązują w stosunku rocznym. Podstawowa stawka odsetek podatkowych za zwłokę jest równa sumie 200% podstawowej stopy oprocentowania kredytu lombardowego, ustalanej zgodnie z przepisami o Narodowym Banku Polskim, i 2%, z tym że stawka ta nie może być niższa niż 8%. Stawka obniżona wynosi 50% stawki podstawowej, jednak by mogła znaleźć zastosowanie muszą zostać spełnione łącznie następujące warunki:

– podatnik złoży prawnie skuteczną korektę deklaracji, w terminie 6 miesięcy od dnia upływu terminu na złożenie deklaracji oraz

– zapłaci zaległość podatkową w ciągu 7 dni od dnia złożenia korekty.

 

Podwyższona stawka odsetek podatkowych za zwłokę wynosi 150% stawki podstawowej  i stosuje się ją do zaległości w podatku od towarów i usług oraz akcyzie w przypadku gdy:

1) doszło do zaniżenia zobowiązania podatkowego, zawyżenia kwoty nadpłaty lub zwrotu podatku ujawnionych przez organ podatkowy w toku kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej lub postępowania podatkowego,

2) korektę deklaracji:

1. a) złożono po doręczeniu zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej, a w przypadkach gdy nie stosuje się zawiadomienia – po zakończeniu kontroli podatkowej,
2. b) dokonano w wyniku czynności sprawdzających;
3. c) złożono po doręczeniu upoważnienia do przeprowadzenia kontroli celno-skarbowej.

Podwyższoną stawkę odsetek podatkowych stosuje się gdy kwota zaniżenia zobowiązania podatkowego, zawyżenia kwoty nadpłaty lub zwrotu podatku przekracza 25% kwoty należnej i jest wyższa niż pięciokrotna wysokość minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu następującym po dniu upływu terminu płatności zobowiązania lub terminu zwrotu;

3) ujawnienia przez organ podatkowy w toku czynności sprawdzających, kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej lub postępowania podatkowego niezłożenia deklaracji, mimo ciążącego obowiązku oraz braku zapłaty podatku.

Ww. stawki ulegają podwyższeniu lub obniżeniu proporcjonalnie do zmian stopy oprocentowania kredytu lombardowego. Minister Finansów ogłasza na bieżąco stawki odsetek podatkowych za zwłokę. Zgodnie z obowiązującym w czasie tworzenia niniejszego opracowania obwieszczeniem Ministra Finansów z dnia 16 września 2022 r.:

1) stawka podstawowa wynosi 16,50% kwoty zaległości;

2) stawka obniżona – 8,25%;

3) podwyższona – 24,75% *(stan na 19 listopada 2022 r.).

 

Jak obliczyć odsetki podatkowe

 

Zgodnie z kalkulatorem odsetek podatkowych, do obliczenia ich wysokości należy użyć następujących parametrów:

 

1. ODSETKI ZA ZWŁOKĘ:
2. a) kwota zobowiązania;
3. b) termin płatności zobowiązania;
4. c) termin uregulowania zobowiązania;
5. d) stawka odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych:

– podstawową lub

– obniżona, w wysokości 50% stawki podstawowej lub

– obniżona, w wysokości 75% stawki podstawowej lub

– podwyższona w wysokości 150% stawki podstawowej.

 

1. OPŁATA PROLOGANCYJNA:
2. a) kwota zobowiązania (odroczonego lub rozłożonego na raty podatku, odroczonej zaległości podatkowej);
3. b) termin płatności zobowiązania;
4. c) termin uregulowania zobowiązania

 

Do tego jak obliczyć odsetki podatkowe służy wzór, do którego należy podstawić ww. parametry: 

a (kwota zobowiązania) × (c+d)* × d (stawka)

………….……………………………….. = kwota odsetek 

365

*do wzoru podstawia się liczbę dni, które upłynęły pomiędzy datą terminu płatności zobowiązania podatkowego a datą jego uregulowania.

 

Do ustalenia wysokości opłaty prolongacyjnej stosuje się podobny wzór:

a × (c+d) × s (stawka opłaty prolongacyjnej)

…………………………………………… = kwota opłaty prolongacyjnej

365

 

Odsetki podatkowe za zwłokę i opłatę prolongacyjną zaokrągla się do pełnych złotych. Jeśli końcówki kwot są mniejsze niż 50 groszy, pomija się je, a więc zaokrągla się w dół. Gdy wynoszą 50 groszy i więcej, zaokrągla się w górę do pełnych złotych. Odsetek za zwłokę nie nalicza się, jeśli nie przekraczają kwoty 8,70 zł. 

W sytuacji gdy u podatnika powstały zaległości, które istniały w różnych okresach, w których obowiązywały różne stawki odsetek, odsetki podatkowe należy naliczyć odrębnie za każdy z tych okresów (do wzoru podstawiając obowiązującą w tym okresie stawkę).

 

Jak księgować odsetki z tytułu zaległości podatkowych

 

Odsetki podatkowe 2022 księgowanie. Zgodnie z art. 42 ust. 3 ustawy o rachunkowości odsetki z tytułu zaległości podatkowych zalicza się do kosztów finansowych i księguje na koncie 75-1. Natomiast nie można ich zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu (art. 23 ust. 1 pkt 18 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i art. 16 ust. 1 pkt 21 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych). Ewidencjonuje się je jako niestanowiące kosztów uzyskania przychodu:

 

– Wn konto 75-1 „Koszty finansowe”

– Ma konto 22-0 „Rozrachunki publicznoprawne” 

 

W przypadku uregulowania odsetek wraz z zaległością podatkową, płatność tę można zaksięgować w oparciu o potwierdzenie przelewu bankowego:

 

– Wn konto 22-0 „Rozrachunki publicznoprawne” 

– Ma konto 13-0 „Rachunek bieżący”.

 

Zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy o rachunkowości, w księgach rachunkowych należy również ująć odsetki podatkowe jeszcze nie zapłacone. Na koniec roku należy je zaksięgować na koncie 22 „Rozrachunki publicznoprawne”.

Źródła:

 

1. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. 1997 Nr 137 poz. 926, z późn. zm.)
2. Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U. 1994 Nr 121 poz. 591, z późn. zm.)
3. Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. 1991 Nr 80 poz. 350, z późn. zm.)
4. Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. 1992 Nr 21 poz. 86, z późn. zm.).