Jak działa ulga IP Box? – Zasady przyznawania
IP BOX to ulga podatkowa pozwalająca przedsiębiorcom korzystać z 5% stawki opodatkowania dla dochodów osiąganych z praw własności intelektualnej. Zachęcać ma przedsiębiorców do innowacyjności. By nie odstawać od reszty świata pod względem rozwojowym, Polska dzięki tej preferencyjnej, niskiej stawce opodatkowania chce zatrzymać innowatorów, zwłaszcza najszerszą grupę programistów, i skusić, by komercjalizowali efekty swojej twórczości i wyniki prac badawczo-rozwojowych na jej terytorium. Ogromne zainteresowanie IP BOX wyrażają m.in. developerzy z branży IT. Jednak czynnikiem odstraszającym może być stopień skomplikowania wymogów jakie muszą spełnić, aby móc rozliczać się w tej formie. Poniżej wyjaśniamy, czym jest ulga IP BOX, kto może z niej skorzystać, i jak należy ją rozliczać.
IP BOX co to?
W 2019 r. do ustaw: o podatku dochodowym od osób prawnych oraz o podatku dochodowym od osób fizycznych została wprowadzona preferencja podatkowa pod nazwą Innovation Box, której celem było zachęcenie twórców do prowadzenia i rozwijania działalności badawczo-rozwojowej (działalność B+R) w Polsce. To bardzo ważne, bo nie od dziś wiadomo, że mamy w kraju wielu wizjonerów, doskonałych innowatorów, świetnych programistów, developerów z branży IT. Ulga IP BOX to preferencyjne opodatkowanie stawką 5% osiągniętych w roku podatkowym dochodów z chronionych kwalifikowanych praw własności intelektualnej (z ang. qualified intellectual property – kwalifikowane IP), wytworzonych, rozwiniętych albo ulepszonych w ramach działalności badawczo-rozwojowej. Tymi kwalifikowanymi prawami własności intelektualnej (IP) są:
1) patent,
2) prawo ochronne na wzór użytkowy,
3) prawo z rejestracji wzoru przemysłowego,
4) prawo z rejestracji topografii układu scalonego,
5) dodatkowe prawo ochronne dla patentu na produkt leczniczy lub produkt ochrony roślin,
6) prawo z rejestracji produktu leczniczego i produktu leczniczego weterynaryjnego dopuszczonych do obrotu,
7) wyłączne prawo hodowcy do wyhodowanej albo odkrytej i wyprowadzonej przez niego odmiany rośliny,
8) autorskie prawo do programu komputerowego.
Zgodnie z art. 4a pkt 26, działalnością B+R jest działalność twórcza obejmującą badania naukowe lub prace rozwojowe, podejmowana w sposób systematyczny w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystania tych zasobów do tworzenia nowych zastosowań. Jak widać, rozumienie tego pojęcia jest mocno uznaniowe, a uznanie danych działań przedsiębiorców, programistów, developerów IT i innych twórców należy do organów podatkowych, ewentualnie do sądów – w przypadku powstania na tym tle sporów między twórcami a skarbówką.
IP BOX dla kogo?
Z ulgi IP BOX mogą skorzystać wszyscy podatnicy podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT) i podatku dochodowego od osób prawnych (CIT), których działalność można zakwalifikować jako działalność B+R. W oparciu o ustawę o PIT, podmiotami preferencyjnej 5% stawki opodatkowania dochodów w ramach ulgi IP BOX mogą być osoby fizyczne prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą lub prowadzące działalność gospodarczą, jako:
- a) przedsiębiorstwa w spadku,
- b) wspólnicy spółki cywilnej,
- c) wspólnicy spółki jawnej,
- d) wspólnicy spółki partnerskiej,
- e) wspólnicy spółki komandytowej.
Z kolei zgodnie z przepisami ustawy o CIT, z IP BOX mogą korzystać:
- a) osoby prawne,
- b) spółki kapitałowe w organizacji,
- c) jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, z wyjątkiem przedsiębiorstw w spadku i spółek niemających osobowości prawnej,
- d) spółki komandytowo-akcyjne mające siedzibę lub zarząd na terytorium RP,
- e) podatkowe grupy kapitałowe,
- f) spółki niemające osobowości prawnej mające siedzibę lub zarząd w innym państwie, jeżeli prawo tego państwa traktuje je jako osoby prawne i podlegają opodatkowaniu od całości swoich dochodów bez względu na miejsce ich osiągania.
Ponieważ ulga IP BOX nie została ujęta w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, osoby prowadzące działalność opodatkowaną ryczałtem ewidencjonowanym nie mogą z tej preferencji skorzystać. Tak więc, ulga IP BOX dla kogo jest przeznaczona?
1) dla opodatkowanych wg skali podatkowej (17% i 32%);
2) dla opodatkowanych podatkiem liniowym (19%);
3) dla opodatkowanych podatkiem dochodowym od osób prawnych (9% i 19%).
Z opodatkowania w ramach ulgi IP BOX mogą skorzystać także przedsiębiorcy osiągający dochody z kwalifikowanych IP za granicą, które podlegają opodatkowaniu w Polsce. Ważne więc, by w przypadku osiągania takich dochodów każdorazowo brać pod uwagę regulacje właściwej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania zawartej przez Polskę z państwem, w którym dochody te są osiągane.
Jak rozliczyć IP BOX?
By móc korzystać z ulgi IP BOX, prócz konieczności prowadzenia działalności B+R i w jej ramach wytworzenia jednego z kwalifikowanych praw własności intelektualnej (kwalifikowane IP) wskazanych wyżej, od podatników wymaga się:
1) wyodrębnienia każdego kwalifikowanego IP w prowadzonej ewidencji rachunkowej;
2) prowadzenia ewidencji rachunkowej w sposób zapewniający ustalenie przychodów, kosztów uzyskania przychodów i dochodu (straty), przypadających na każde kwalifikowane IP;
3) wyodrębniania kosztów nabycia wyników prac B+R od podmiotu niepowiązanego i powiązanego przypadających na każde kwalifikowane IP, w sposób zapewniający określenie kwalifikowanego dochodu;;
4) dokonywania zapisów w prowadzonej ewidencji rachunkowej w sposób zapewniający ustalenie łącznego dochodu z tych kwalifikowanych IP – w przypadku gdy podatnik wykorzystuje więcej niż jedno kwalifikowane IP, a w prowadzonej ewidencji rachunkowej nie jest możliwe spełnienie warunków, o których mowa w pkt 2 i 3;
5) dokonywania zapisów w prowadzonej ewidencji rachunkowej w sposób zapewniający ustalenie dochodu z kwalifikowanych IP w odniesieniu do tego produktu lub tej usługi albo do tych produktów lub tych usług – w przypadku gdy podatnik wykorzystuje jedno kwalifikowane IP lub większą liczbę tych praw w produkcie lub usłudze albo w produktach lub usługach, a w prowadzonej ewidencji rachunkowej nie jest możliwe spełnienie warunków, o których mowa w pkt 2-4.
Jeśli organy podatkowe stwierdzą, że prowadzone przez przedsiębiorcę ww. rozliczenia i ewidencje nie pozwalają ustalić dochód (stratę) z kwalifikowanych IP, przedsiębiorca będzie zobowiązany do zapłaty podatku wg stawki, jaka obowiązywałaby go, gdyby uldze IP BOX nie podlegał.
Jak rozliczyć IP BOX – wzór
Wysokość dochodu z kwalifikowanego IP, stanowiącego podstawę opodatkowania preferencyjną stawką 5%, ustala się mnożąc dochód z kwalifikowanego IP osiągnięty w roku podatkowym przez tzw. wskaźnik nexus. Do obliczenia tego wskaźnika stosuje się wzór:
(a + b) x 1,3 / a + b + c + d
– gdzie:
a – oznacza prowadzoną działalność B+R związaną z kwalifikowanym IP;
b – oznacza koszt nabycia wyników prac B+R związaną z kwalifikowanym IP (innych niż wskazane w lit. d), od podmiotu niepowiązanego;
c – oznacza koszt nabycia wyników prac B+R związaną z kwalifikowanym IP (innych niż wskazane w lit. d), od podmiotu powiązanego;
d- oznacza koszt nabycia przez podatnika kwalifikowanego IP.
Jeśli mowa o podmiotach powiązanych, to z rozliczeniem ulgi IP BOX wiąże się kolejna komplikacja w postaci konieczności prowadzenia niezbędnej dokumentacji cen transferowych, jeśli nabycia IP i wyników prac B+R przedsiębiorca dokonuje od podmiotu powiązanego.
Dochód z kwalifikowanego IP ustala się jako nadwyżkę sumy przychodów nad kosztami ich uzyskania, osiągniętą w roku podatkowym. Ze stratą z kwalifikowanego IP mamy do czynienia, gdy koszty są wyższe niż przychody. Dochody te lub straty mogą pochodzić z:
1) opłat lub należności wynikających z umowy licencyjnej;
2) sprzedaży kwalifikowanego IP;
3) kwalifikowanego IP uwzględnionego w cenie sprzedaży produktu lub usługi;
4) odszkodowania za naruszenie praw wynikających z kwalifikowanego IP, jeżeli zostało uzyskane w postępowaniu spornym, w tym w postępowaniu sądowym lub arbitrażu.
Ulga IP BOX czy warto? Wady i zalety
Największą wadą ulgi IP BOX jest to, że to organ podatkowy musi zgodzić się z przedsiębiorcą, że przysługuje mu prawo do ulgi IP BOX, bo wytworzone przez niego IP jest kwalifikowanym IP, wytworzonym w ramach prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej. Wymaga to prowadzenia odpowiedniej, szczegółowej ewidencji zgodnie z zasadami rachunkowości. Wyodrębniania każdego kwalifikowanego IP, wyodrębniania i szeregowania do nich kosztów. Do stosowania preferencji IP Box niezbędne jest wyliczenie, jaka część dochodów z kwalifikowanego IP ma związek z pracami badawczo-rozwojowymi.
Do tego trzeba mieć na uwadze obowiązki jakie w zakresie cen transferowych może zrodzić nabywanie wyników prac B+R od podmiotów powiązanych. W przypadku dochodów zagranicznych, trzeba też uważnie prześledzić zapisy odpowiedniej umowy międzynarodowej ws. unikania podwójnego opodatkowania.
Czy warto więc przejść z modelu umowy o pracę/zlecenia na IP BOX? Bezdyskusyjnie tak! Stawka opodatkowania IP BOX wynosi 5%. Jeśli więc prowadzona przez przedsiębiorcę działalność nie podlega niższej, 3% stawce opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych (a należy pamiętać, że przy rozliczaniu się ryczałtem nie ujmuje się kosztów), to każda inna aktywność przeniesiona do IP BOX, będzie dla przedsiębiorcy-twórcy korzystna. Przypomnijmy tylko, że opodatkowanie podatkiem dochodowym w ramach rozliczeń PIT może wynosić 17%, 19% lub 32%, a dla firm opodatkowanych podatkiem dochodowym od osób prawnych – 9% lub 19%. Prosta matematyka odpowiada więc na pytanie, czy warto. Jednak trzeba pamiętać, że z tej niskiej stawki opodatkowania mogą korzystać wyłącznie przedsiębiorcy, w tym osoby fizyczne prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą. Założenie więc firmy i zmiana formy świadczenia pracy twórczej z opartej o stosunek pracy, umowę o dzieło, umowę zlecenia, na opartą o kontrakt B2B, nie tylko uwolni twórcę dając mu możliwość oferowania swoich usług szerszym gronu odbiorców/klientów, to jeszcze z korzystnym, bardzo niskim opodatkowaniem uzyskiwanych w jego ramach dochodów. Z tego rozwiązania bardzo chętnie korzystają programiści, developerzy w branży IT, których praca twórcza wyceniana i opłacana jest godzinowo lub zadaniowo, a po wybuchu pandemii COVID-19 została w wielu firmach przeniesiona do domów, do pracy zdalnej. A efekty ich pracy, chronione autorskim prawem do programu komputerowego, stanowią kwalifikowane prawo własności intelektualnej, podlegające uldze IP BOX.
Co więcej, od 1 stycznia 2022 r. Polski Ład pozwala twórcom korzystać z dwóch ulg na raz. Nie tylko z IP BOX, ale równocześnie także z ulgi B+R, czyli ulgi w postaci możliwości odliczania od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym wydatków związanych z prowadzeniem prac badawczo-rozwojowych. Wielkość odpisów zależy od rozmiarów firmy oraz statusu centrum badawczo-rozwojowego. Dla każdego przedsiębiorcy, twórcy, innowatora, połączenie tych dwóch ulg daje naprawdę znaczące korzyści podatkowe, a co za tym idzie pozostawia w kieszeni przedsiębiorcy namacalne oszczędności. A wszystkie obowiązki i trudności, o których mowa wyżej, łatwo przeskoczyć, powierzając ich realizację zewnętrznej firmie doradczej, audytorskiej, czy księgowej.
— — —
Źródła:
- Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. 1992 Nr 21 poz. 8, z późn. zm).;
- Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych Dz. U. 1991 Nr 80 poz. 350, z późn. zm.);
- Ustawa z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2021 poz. 2105);
- Objaśnienia podatkowe autorstwa Ministerstwa Finansów z dnia 15 lipca 2019 r. dotyczące preferencyjnego opodatkowania dochodów wytwarzanych przez prawa własności intelektualnej – IP BOX.
