Doradztwo podatkowe dla firm – Na czym polega? Kto może doradzać?
Każdego roku w Polsce „produkowanych” jest kilkanaście, a nawet kilkadziesiąt tysięcy stron nowego prawa. W rekordowym pod tym względem 2018 roku uchwalono największą liczbę stron ustaw podatkowych od czasu wejścia w życie ustawy o VAT z 2004 r. Liczba zmian sprawia, że podatnikom, a przede wszystkim przedsiębiorcom, traktowanym jako profesjonalni uczestnicy rynku, trudno uchronić się przed negatywnymi konsekwencjami nieznajomości prawa. Ryzyko to mogą jednak minimalizować, korzystając z usług profesjonalnego doradztwa podatkowego dla firm.
Czym jest doradztwo podatkowe?
Zgodnie z definicją ustawową¹, czynności doradztwa podatkowego obejmują udzielanie podatnikom, płatnikom i inkasentom opinii i wyjaśnień co do ich obowiązków podatkowych i celnych, także w zakresie egzekucji administracyjnej. To również pomoc, jak i samo prowadzenie dla nich ksiąg i ewidencji do celów podatkowych, sporządzanie zeznań podatkowych, ale i reprezentowanie w postępowaniach toczonych przed właściwymi organami w sprawach związanych z realizacją ww. obowiązków. Od 1 lipca 2020 r. definicja ta obejmuje też wykonywanie niezależnego audytu funkcji podatkowej².
W skrócie, doradztwo podatkowe to profesjonalna pomoc przedsiębiorcom oraz „zwykłym” podatnikom w odnalezieniu się w gąszczu przepisów, by jak najlepiej chronić ich majątek przed uszczupleniem wskutek kar za nieznajomość prawa lub wskutek ponoszenia nadmiernych, a niekoniecznych obciążeń podatkowych. To także ochrona ich samych przed sankcjami prawnymi przewidzianymi dla podatników, płatników i inkasentów za niedopełnienie ciążących na nich obowiązków podatkowych.
Firma doradcza i doradca podatkowy
Od 1 lipca 2020 r. do ustawy o doradztwie podatkowym¹ wprowadzono także zapis stanowiący, że zawodowe wykonywanie większości czynności doradczych zastrzeżone jest wyłącznie dla podmiotów uprawnionych w rozumieniu tej ustawy³. Przepis ten ma podkreślić doniosłość i znaczenie doradztwa podatkowego w obrocie gospodarczo – prawnym. A zgodnie z ustawą, uprawnionymi do świadczenia usług doradztwa podatkowego są: osoby wpisane na listę doradców podatkowych, adwokacji i radcowie prawni oraz biegli rewidenci.
Ale ustawa wskazuje również, że usługi te mogą wykonywać profesjonalne firmy doradcze, czyli:
– organizacje zawodowe, spółdzielnie, stowarzyszenia, izby gospodarcze, których statutową działalnością jest doradztwo podatkowe świadczone wyłącznie na rzecz ich członków,
– firmy audytorskie uprawnione do badania sprawozdań finansowych,
– spółki z o.o. lub akcyjne, w których:
- a) większość członków zarządu (lub co najmniej połowa w przypadku zarządu 2-osobowego) stanowią doradcy podatkowi,
- b) większość głosów w zgromadzeniu wspólników oraz organach nadzoru przypada doradcom podatkowym,
- c) w przypadku spółki akcyjnej wydawane są w niej wyłącznie akcje imienne,
- d) zbycie akcji lub udziałów albo ustanowienie na nich zastawu wymaga zezwolenia udzielonego przez zarząd spółki.
Kto może być doradcą podatkowym?
Uprawnionymi do wykonywania czynności doradztwa podatkowego są osoby wpisane na listę doradców podatkowych, prowadzoną przez Krajową Radę Doradców Podatkowych. A wpis na tę listę może uzyskać osoba, która: korzystając z pełni praw publicznych ma pełną zdolność do czynności prawnych, posiada wyższe wykształcenie i jest nieskazitelnego charakteru, swoim postępowaniem dając rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu doradcy podatkowego, odbyła w Polsce 6-miesięczną praktykę zawodową i zdała egzamin na doradcę podatkowego. Osoba taka może wystąpić o wpis najpóźniej przed upływem 3 lat od zdania tego egzaminu.
Doradcą podatkowym może być również osoba zwolniona z obowiązku odbywania 6-miesięcznej praktyki zawodowej, jak i z obowiązku złożenia z wynikiem pozytywnym egzaminu, jeśli spełniając pozostałe ww. warunki jest jednocześnie członkiem Państwowej Komisji Egzaminacyjnej ds. Spraw Doradztwa Podatkowego albo posiada stopień naukowy doktora habilitowanego nauk prawnych lub ekonomicznych z dziedziny prawa finansowego lub finansów.
Możliwość uzyskania wpisu na listę doradców podatkowych zastrzeżono także dla osób, które nabyły niezbędne do wykonywania tych czynności kwalifikacje w którymś z państw członkowskich Unii Europejskiej. Muszą one wystąpić z wnioskiem o wpis najpóźniej przed upływem 12 miesięcy od dnia doręczenia im decyzji o uznaniu ich kwalifikacji.
Jakie firmy mogą świadczyć usługi doradztwa podatkowego?
Również firmy doradcze, które chcą legalnie oferować swoje usługi doradztwa podatkowego, muszą uzyskać wpis do prowadzonego przez Krajową Radę Doradców Podatkowych rejestru. Skutecznie o taki wpis może wystąpić firma, która jest posiadającą osobowość prawną organizacją zawodową, spółdzielnią, stowarzyszeniem lub izbą gospodarczą, a jej przedmiotem statutowej działalności jest doradztwo podatkowe świadczone wyłącznie na rzecz ich członków, jaki i firma doradcza będąca spółką z o.o. lub akcyjną, o których mowa wyżej.
Obostrzenia, obowiązki i odpowiedzialność
Uzyskanie wpisu do odpowiedniego rejestru (listy) przez doradcę podatkowego czy firmę doradczą nie ma skutku bezwzględnego. KRDP nadzoruje działalność wpisanych tam podmiotów i w przypadku stwierdzenia naruszenia przez nie obowiązków ustawowych, może dokonać ich wykreślenia, a zatem i pozbawić możliwości wykonywania czynności doradztwa podatkowego. Przyczyną wykreślenia z listy lub rejestru może być np. utrata prawa do wykonywania zawodu doradcy podatkowego, czy też rażące lub uporczywe naruszanie zasad i sposobu prowadzenia reklamy usług doradztwa podatkowego w przypadku firm doradczych.
Doradcy podatkowi muszą także przestrzegać szeregu ograniczeń. Wykonując swój zawód nie mogą np. naruszać reguł niezależności, bezstronności i etyki doradcy podatkowego, ani wykonywać w okresie 2 lat od dnia uzyskania wpisu na listę, doradztwa podatkowego na rzecz osób, wobec których w ciągu ostatnich 3 lat przed ustaniem zatrudnienia lub pełnienia funkcji, przeprowadzali kontrolę podatkową, celno-skarbową, wydawali decyzję administracyjną w sprawach podatkowych lub w sprawach uznania złożonych zeznań i deklaracji podatkowych.
Przede wszystkim są zobowiązani do dochowywania tajemnicy w zakresie informacji zebranych w trakcie wykonywania swojego zawodu. Muszą także przechowywać przez 5 lat kopie sporządzanych na piśmie opinii, raportów z niezależnego audytu funkcji podatkowej, wystąpień w imieniu swoich klientów w sprawach obowiązków podatkowych, a także udzielonych im porad. Na doradcach podatkowych, w związku z wykonywaniem zawodu, ciąży odpowiedzialność: dyscyplinarna, odszkodowawcza, a także karna.
Doradztwo podatkowe dla firm – dlaczego jest tak ważne?
Dlaczego możliwość świadczenia czynności doradztwa podatkowego zawiera aż tak liczne i silne obwarowania? Oczywiście podatki stanowią główne źródło utrzymania budżetu państwa, zatem organom stojącym na straży tego budżetu zależy na wykonywaniu czynności doradztwa podatkowego przez podmioty kompetentne i w zgodzie z prawem. Ale czynności te mają przede wszystkim bezpośredni wpływ na realizację obowiązków podatkowych klientów firm doradczych, a więc i wpływ na sytuację samych klientów. Zwłaszcza gdy są nimi przedsiębiorcy, traktowani jako podmioty profesjonalne obrotu gospodarczo – prawnego. W przypadku zagrożenia sankcjami za naruszenie przepisów ustaw podatkowych, nie mogą się oni powołać na nieznajomość procedur. A sankcje mogą być dotkliwe. Od wielomilionowych kar po przepadek całego przedsiębiorstwa lub jego likwidację. Odpowiedzialność może się rozciągnąć również na osoby właścicieli firm, członków zarządu, kierowników. Wreszcie konsekwencje błędnych, czy niezgodnych z prawem podatkowym działań przedsiębiorstwa ponoszą tracący miejsce zatrudnienia pracownicy.
To negatywne przesłanki doniosłej roli doradztwa podatkowego dla firm. Pozytywnymi są możliwości zapewnienia przedsiębiorstwu większego bezpieczeństwa finansowego i rozwoju, poprzez odpowiednie, zgodne z prawem czynności planowania podatkowego, które z kolei pozwalają firmie uniknąć ponoszenia nadmiernych, niepotrzebnych ciężarów podatkowych, a co za tym idzie ochronić i pozostawić w firmowej kasie więcej środków na bieżącą jej działalność, jak i inwestycje i wspomniany rozwój.
Usługi doradztwa podatkowego dla firm
Dlatego właśnie rynek i wspomniany obrót gospodarczo – prawny wykształciły dedykowaną dla przedsiębiorców usługę doradztwa podatkowego dla firm. Do katalogu takich zwiększających bezpieczeństwo przedsiębiorstwa usług należą m.in.: audyt podatkowy, szkolenia podatkowe kadry zarządzającej i pracowników, krajowe i międzynarodowe planowanie podatkowe, reprezentacja firm w sporach przed organami i sądami administracyjnymi, wsparcie przy sporządzeniu zastrzeżeń i wyjaśnień do protokołu z kontroli w przypadku negatywnego dla firmy jej wyniku, ewentualne sformułowanie zarzutów odnośnie stwierdzonych nieprawidłowości dotyczących rozliczenia podatku od towarów i usług, pomoc w realizacji ciążących na firmie obowiązków raportowania podatkowego, i wiele, wiele innych, nieustannie zmienianych i nowowprowadzanych obowiązków, jak np. w zakresie sporządzania deklaracji podatkowych za pomocą nowych form (pliki JPK), raportowania na temat beneficjentów rzeczywistych i schematów podatkowych, czy sporządzania dokumentacji cen transferowych.
To właśnie dla spełnienia tych obowiązków, dla zdjęcia z siebie ciężaru ich realizacji, ochrony przed sankcjami za nieprawidłowości przy ich realizacji, a także dla zapewniania przedsiębiorstwu wspomnianych wyżej korzyści majątkowych poprzez właściwe działania optymalizacyjne, przedsiębiorcy zatrudniają doradców podatkowych i firmy doradcze.
Forma współpracy przedsiębiorstwa z doradcą lub firmą doradczą
A więc doradztwo podatkowe dla firm to nic innego jak pomoc specjalistów z tej dziedziny prawa w uchronieniu przedsiębiorstwa przed negatywnymi konsekwencjami niewłaściwego stosowania prawa podatkowego lub niepełnego wykorzystania oferowanych przez nie możliwości. Należy pamiętać, że to iż firma będzie uważać, że nie chce i nie musi korzystać np. z dobrodziejstw planowania podatkowego nie oznacza, że nie będzie to miało wpływu na jej sytuację rynkową. A ta ulegnie pogorszeniu, gdy jej konkurenci z takich rozwiązań będą korzystać, jak i wtedy, gdy firma w porę nie przygotuje się na szykowane przez ustawodawcę zmiany.
Dlatego też to od każdego przedsiębiorcy indywidulanie zależeć będzie, jakiego zakresu wsparcia doradcy podatkowego będzie potrzebować. Formy współpracy mogą być różne, w zależności od tych właśnie potrzeb, np. jednorazowo, przy audycie stanu firmy przed przejęciem, fuzją, przed przystąpieniem do przetargu, zakupem nieruchomości, przed nawiązaniem współpracy, przy tworzeniu grupy kapitałowej, ustalaniu porozumień w zakresie cen transferowych, przy reprezentacji w konkretnym sporze z organami podatkowymi, itp. Wtedy może być to umowa, zlecenie obejmujące jeden czasowy lub zadaniowy zakres czynności doradczych. Ale spoglądając na ilość zmian w prawie podatkowym, do tego wciąż dochodzące nowe regulacje międzynarodowe, w tym bieżące prawodawstwo unii Europejskiej, wydaje się, że naturalną potrzebą w dzisiejszych realiach obrotu gospodarczo – prawnego jest nawiązanie stałej współpracy z kancelarią specjalizującą się w doradztwie podatkowym dla firm. Dobra firma doradcza współpracuje zarówno z małymi i średnimi firmami, jak i z wielkimi korporacjami.
źródła:
1- Ustawa z dnia 5 lipca 1996 r. o doradztwie podatkowym (Dz.U. 1996, Nr 102, poz. 475, ze zm.);
2- Definicja doradztwa podatkowego rozszerzona art. 110 pkt 1 lit. a) Ustawy z dnia 16 października 2019 r. o rozstrzyganiu sporów dotyczących podwójnego opodatkowania oraz zawieraniu uprzednich porozumień cenowych (Dz.U. 2019, poz. 2200);
3- Art. 110 pkt 1 lit. b) Ustawy z dnia 16 października 2019 r. o rozstrzyganiu sporów dotyczących podwójnego opodatkowania oraz zawieraniu uprzednich porozumień cenowych (Dz.U. 2019, poz. 2200);
Doradztwo dzisiaj bardzo szybko się rozwija. Żadna firma bez tego nie istnieje.