Dokumentacja cen transferowych – Czym jest Transfer Pricing?
Ceny transferowe (z ang. transfer pricing), to termin odnoszący się do systemu ustalania cen przepływu towarów, usług oraz wartości niematerialnych i prawnych między podmiotami powiązanymi, najczęściej należącymi do jednej międzynarodowej grupy kapitałowej. Przedsiębiorstwa, które wchodzą w jej skład, zobowiązane są do sporządzania dokumentacji cen transferowych, która, jako podlegająca kontroli organów podatkowych, uniemożliwić ma tym podmiotom manipulację cenami w transakcjach między sobą celem zmniejszenia obciążeń podatkowych. Jak kształtują się przepisy dotyczące dokumentacji cen transferowych 2022 roku, jakie są uruchamiające obowiązek sporządzenia dokumentacji cen transferowych progi? Ile kosztuje dokumentacja cen transferowych?
Czym jest transfer pricing?
Zgodnie z definicją legalną ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, cena transferowa to rezultat finansowy warunków ustalonych lub narzuconych w wyniku istniejących powiązań, w tym cena, wynagrodzenie, wynik finansowy lub wskaźnik finansowy. Ceny transferowe to więc ceny ustalane przez jeden podmiot (np. spółkę) za produkt, usługę, lub prawo, które dostarcza innemu podmiotowi należącemu do tej samej grupy kapitałowej (podmioty powiązane). Transfer pricing odgrywa więc niezwykle istotną rolę dla funkcjonowania przedsiębiorstwa, mając bezpośredni wpływ na jego wynik finansowy, a także konkurencyjność rynkową.
Ale zagadnienie cen transferowych jest przede wszystkim bardzo ważne z innego względu. Rządy państw nie dają przedsiębiorcom pełnej swobody w ich ustalaniu, obawiając się wykorzystywania struktury łączącej podmioty powiązane, wchodzące w skład jednej grupy kapitałowej, do transferu podlegających opodatkowaniu zysków do jurysdykcji o niższej stawce opodatkowania. W ten sposób grupa może dokonywać optymalizacji swoich obciążeń fiskalnych, ale kosztem wpływów podatkowych kraju, w którym zysk został wypracowany. Dlatego przepisy podatkowe wymagają, by podmioty powiązane ustalały ceny transferowe na warunkach, na jakich ustaliłyby je podmioty niepowiązane.
Ceny transferowe pod lupą skarbówki. Czym jest dokumentacja cen transferowych?
Przeniesieniu dochodu ze spółki podlegającej jurysdykcji o wysokim opodatkowaniu do należącej do tej samej grupy kapitałowej spółki podlegającej jurysdykcji o niższym opodatkowaniu, służą transfery towarów, usług, praw, czy dóbr niematerialnych. Pozwala to realnie zmniejszyć całkowite obciążenie podatkowe grupy, nie tylko na gruncie podatku dochodowego (CIT i PIT), ale i podatku od towarów i usług (VAT). Administracje skarbowe państw pilnują, by w rezultacie takich działań, dochód wygenerowany pod ich jurysdykcją został przez nie opodatkowany. Opracowują w tym celu procedury mające zabezpieczyć tę kwestię i zapobiegać nadużywaniu przez przedsiębiorstwa międzynarodowe instytucji transfer pricingu do przesuwania dochodów pomiędzy podmiotami powiązanymi. Taką procedurą jest obowiązek sporządzania dokumentacji cen transferowych. Podmioty powiązane zobowiązane są ujawniać w niej najistotniejsze informacje na temat przeprowadzonych między sobą transakcjach, m.in. o ich przebiegu, przedmiocie, podmiotach.
Organy skarbowe z każdym rokiem otrzymują coraz silniejsze uprawnienia do kontroli rozliczeń i ustaleń cen transferowych dokonywanych przez podmioty powiązane. W przypadku wykrycia nieprawidłowości, przede wszystkim przejawiających się w ustaleniu cen transferowych na warunkach znacznie odbiegających od wolnorynkowych, przepisy ustaw podatkowych i karne skarbowe przewidują bardzo wysokie sankcje.
Transakcja kontrolowana i szacowanie dochodu przez organy podatkowe
Jeśli organy podatkowe ustalą, że przedsiębiorstwa powiązane nabywając/sprzedając między sobą towar lub usługę, wartość niematerialną lub prawną, ustaliły warunki tego transferu odbiegające od warunków, które ustaliłyby między sobą podmioty niepowiązane, w czego wyniku podmiot wykazuje dochód niższy (lub wyższą stratę) od tego, jakiego należałoby oczekiwać, gdyby powiązania te nie istniały, wówczas to organy określą dochód (stratę) tego podmiotu bez uwzględnienia warunków wynikających z powiązań.
Chodzi o tzw. transakcję kontrolowaną, czyli identyfikowane na podstawie rzeczywistych zachowań stron działania o charakterze gospodarczym, w tym przypisywanie dochodów do zagranicznego zakładu, których warunki zostały ustalone lub narzucone w wyniku powiązań.
Drugą, dotkliwszą dla przedsiębiorstwa sankcją jest szacowanie dochodu przez skarbówkę, ale z pominięciem stwierdzonej transakcji kontrolowanej. Gdy organy stwierdzą, że w porównywalnych okolicznościach podmioty niepowiązane kierujące się racjonalnością ekonomiczną nie zawarłyby danej transakcji kontrolowanej lub dokonałyby innej czynności, organy mogą określić dochód (stratę) przedsiębiorstwa bez uwzględniania transakcji kontrolowanej. Oczywiście skutkować to może znacznie większym zobowiązaniem podatkowym wskutek „wyjęcia” z kosztów uzyskania przychodu firmy całego wydatku poniesionego w ramach takiej transakcji kontrolowanej.
Zwiększone sankcje od 2022 roku
W ramach rewolucji podatkowej Polskiego Ładu, od 1 stycznia 2022 r. art. 56c Kodeksu karnego skarbowego uzyskał nowe brzmienie. Przepis ten sankcjonuje, że kto wbrew obowiązkowi nie sporządza lokalnej dokumentacji cen transferowych, lub nie dołącza do niej grupowej dokumentacji cen transferowych, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych. Tą samą karą zagrożone jest sporządzenie dokumentacji niezgodnie ze stanem rzeczywistym, natomiast sporządzenie po terminie – 240 stawek dziennych. A w 2022 r. wzrosła kwota minimalnego wynagrodzenia brutto, stanowiąca podstawę wymiaru stawki dziennej grzywny. Dlatego też od 1 stycznia 2022 r. maksymalna kara za niesporządzenie dokumentacji cen transferowych lub sporządzenie niezgodnie z prawdą, może sięgnąć blisko 29 milionów zł.
Dokumentacja cen transferowych 2022 – kogo dotyczy obowiązek?
Zobowiązanymi do sporządzania dokumentacji cen transferowych są podmioty powiązane. Nowelizacją Polskiego Ładu od 1 stycznia 2022 r. poszerzył się ich krąg o spółki i ich wspólników, a zatem i członków zarządu. Kim więc są podmioty powiązane? Zgodnie z art. 11a ust. 1 pkt 4 ustawy o CIT, to:
- a) podmioty, z których jeden wywiera znaczący wpływ na co najmniej jeden inny podmiot, lub
- b) podmioty, na które wywiera znaczący wpływ ten sam inny podmiot lub małżonek, krewny, powinowaty do drugiego stopnia osoby fizycznej wywierającej znaczący wpływ na co najmniej jeden podmiot, lub
- c) spółka niebędąca osobą prawną i jej wspólnik, lub
- d) spółka komandytowa albo komandytowo-akcyjna mająca siedzibę lub zarząd na terytorium RP i jej komplementariusz, lub
- e) spółka jawna mająca siedzibę lub zarząd na terytorium RP i jej wspólnik, lub
- f) podatnik i jego zagraniczny zakład, a w przypadku podatkowej grupy kapitałowej – spółka kapitałowa wchodząca w jej skład i jej zagraniczny zakład.
Dokumentacja cen transferowych progi oraz co powinna zawierać i do kiedy należy ją sporządzić?
W Polsce obowiązuje obecnie trójstopniowa dokumentacja cen transferowych:
- Lokalna – podmioty powiązane sporządzają ją w terminie do końca 10 miesiąca po zakończeniu roku podatkowego, w celu wykazania, że ceny transferowe zostały ustalone na warunkach rynkowych. Przedsiębiorcy zobowiązani są ujawnić w niej: opis podmiotu powiązanego, opis transakcji, w tym analizę funkcji, ryzyk i aktywów, analizę cen transferowych, informacje finansowe. W przypadku transakcji z podmiotami z rajów podatkowych, lokalna dokumentacja cen transferowych musi również zawierać uzasadnienie gospodarcze transakcji, w szczególności opis spodziewanych korzyści ekonomicznych, w tym podatkowych.
Jakie są rodzące obowiązek do sporządzenia lokalnej dokumentacji cen transferowych progi? Od 1 stycznia 2019 r. przedsiębiorstwa zobowiązane są do jej sporządzania dla transakcji kontrolowanej o charakterze jednorodnym (podobieństwo przedmiotu transakcji oraz innych jej głównych cech), której wartość przekracza w roku podatkowym:
1) 10 000 000 zł: w przypadku transakcji towarowej oraz finansowej;
2) 2 000 000 zł: w przypadku transakcji usługowej oraz w przypadku innej niż usługowa i wymienione w p. 1.
- Grupowa – podmioty powiązane, których sprawozdania finansowe są konsolidowane metodą pełną lub proporcjonalną, dołączają do lokalnej dokumentacji grupową dokumentację cen transferowych, sporządzoną za rok obrotowy, w terminie do końca 12 miesiąca po zakończeniu roku podatkowego, jeżeli należą do grupy:
1) dla której jest sporządzane skonsolidowane sprawozdanie finansowe;
2) której skonsolidowane przychody przekroczyły w poprzednim roku obrotowym kwotę 200 000 000 zł lub jej równowartość.
W dokumentacji tej należy zawrzeć: opis grupy, opis istotnych wartości niematerialnych i prawnych tej grupy, jej istotnych transakcji finansowych, oraz informacje finansowe i podatkowe grupy.
III. Raportowanie według krajów – spółki tworzące duże grupy kapitałowe zobowiązane są dodatkowo do tzw. country by country reporting (CBC). Polega ono na poinformowaniu administracji skarbowej o: a) wielkości prowadzonej działalności (aktywa, kapitał zakładowy, wielkość zatrudnienia), b) wielkości zrealizowanych przychodów, osiąganych zysków (bądź strat), zapłaconego (oraz należnego) podatku, c) miejscach prowadzenia działalności oraz przedmiocie tej działalności.
Dodatkowo, w przypadku transakcji (także nie mającej statusu kontrolowanej) przeprowadzanej z podmiotem mającym miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd w tzw. raju podatkowym, przedsiębiorcy zobowiązani są do sporządzenia dokumentacji cen transferowych (nawet jeśli kontrahentem tym nie jest podmiot powiązany), bez względu na rodzaj transakcji, jeśli tylko:
- a) jej wartość przekracza 100 000 zł,
- b) lub gdy transakcja zawierana jest z podmiotem, którego beneficjent rzeczywisty ma miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd w raju podatkowym, a wartość transakcji za rok podatkowy, a w przypadku spółek niebędących osobami prawnymi – za rok obrotowy, przekracza 500 000 zł.
Metody ustalania cen transferowych
Obliczając ceny za towary i usługi kierownicy podmiotów wchodzących w skład grupy kapitałowej dążą do podjęcia najlepszej możliwej decyzji, czy kupić lub sprzedać towary i usługi wewnątrz czy na zewnątrz grupy. Standardem jest, że grupy kapitałowe na całym świecie dokonują wewnętrznego transferu towarów i usług w oparciu o system zorientowany na optymalizację kosztów prowadzenia działalności.
Jeśli istnieje konkurencyjny otwarty rynek dla produktów lub usług, najlepszym rozwiązaniem z punktu widzenia ekonomii przedsiębiorstwa jest wykorzystanie ceny rynkowej jako ceny transferowej. Cena rynkowa może pochodzić z opublikowanych cenników dla podobnych produktów i usług (zewnętrzna cena rynkowa) lub może być ceną stosowaną przez podmiot należący do grupy wobec jej zewnętrznych klientów (wewnętrzna cena rynkowa).
Oprócz metod opartych na kosztach i cenach wolnorynkowych, można wyróżnić trzecią kategorię – gdy np. różnych przedsiębiorstwach wielonarodowych podmioty grupowe negocjują ze sobą jak niezależne strony.
Reguła ceny rynkowej
Ceny transferowe dla transakcji pomiędzy podmiotami należącymi do grupy powinny – dla celów podatkowych – być ustalane na podstawie cen, które zastosowałyby podmioty niepowiązane w podobnych transakcjach, na podobnych warunkach, i na otwartym rynku. Jest to tak zwana zasada „ceny rynkowej”, która jest międzynarodowym standardem.
Jak należy weryfikować prawidłowość ustalenia cen transferowych?
Bez względu na to, w jaki sposób przedsiębiorcy ustalą ceny transferowe, przepisy wyraźnie wskazują metody, jakimi należy zweryfikować prawidłowość tych ustaleń. Według aktualnego stanu prawnego regulacje dokumentacji cen transferowych 2022 przewidują 5 metod weryfikacji:
1) porównywalnej ceny niekontrolowanej;
2) ceny odprzedaży;
3) koszt plus;
4) marży transakcyjnej netto;
5) podziału zysku.
Weryfikujący dokonuje wyboru metody najbardziej odpowiedniej do okoliczności transakcji. A jeśli żadna ze wskazanych 5 metod nie jest do nich adekwatna, przepisy dopuszczają możliwość zastosowania innej, w tym techniki wyceny.
Komu i do kiedy należy przekazać dokumentację cen transferowych 2022?
Podmioty powiązane zobowiązane są do sporządzenia dokumentacji cen transferowych we wskazanych wyżej terminach. Natomiast przedkładają ją organom podatkowym dopiero na ich żądanie, w terminie 14 dni od doręczenia takiego żądania. W określonych przypadkach podatnicy niebędący mikroprzedsiębiorcą mogą zostać zobowiązani do dostarczenia organom dokumentacji cen transferowych w terminie 30 dni od doręczenia żądania.
Nowy obowiązek w zakresie dokumentacji cen transferowych 2022
Od 1 stycznia 2022 r. Polski Ład wprowadził nowy obowiązek związany z dokumentacją cen transferowych. Podmioty powiązane zobowiązane do sporządzania lokalnej dokumentacji cen transferowych – w zakresie transakcji objętych tym obowiązkiem, lub realizujące określone w ustawie niektóre transakcje kontrolowane nieobjęte obowiązkiem sporządzania lokalnej dokumentacji cen transferowych, zostały zobowiązane do składania właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego, w terminie do końca 11 miesiąca po zakończeniu roku podatkowego, informację o cenach transferowych za rok podatkowy, sporządzoną według wzoru dokumentu elektronicznego.
Informacja ta, w przypadku tych podmiotów, jest sporządzana na podstawie lokalnej dokumentacji cen transferowych. Przedsiębiorcy muszą w niej zawrzeć:
1) wskazanie organu, do którego jest składana, cel złożenia i okres, za jaki jest składana;
2) dane identyfikacyjne podmiotu;
3) ogólne informacje finansowe podmiotu;
4) informacje dotyczące podmiotów powiązanych i transakcji kontrolowanych;
5) informacje dotyczące stosowanych cen transferowych oraz metod ich weryfikacji;
6) dodatkowe informacje lub wyjaśnienia dotyczące danych lub informacji, o których mowa w pkt 2–5;
7) oświadczenie podmiotu o tym, że lokalna dokumentacja cen transferowych została sporządzona zgodnie ze stanem rzeczywistym, a ceny transferowe objęte tą dokumentacją są ustalane na warunkach, które ustaliłyby między sobą podmioty niepowiązane.
Ile kosztuje dokumentacja cen transferowych?
Zadanie wypełnienia omawianego obowiązku sprawozdawczego wobec organów podatkowych wydaje się nie być prostym. Dlatego wielu przedsiębiorców woli skorzystać z pomocy zewnętrznej firmy audytorskiej. Każdy, kto rozważa takie rozwiązanie zapewne zastanawia się w pierwszej kolejności – ile kosztuje dokumentacja cen transferowych? Już z samej lektury powyższej analizy łatwo wywnioskować, że wycena sporządzenia takiej dokumentacji musi być każdorazowo przeprowadzana indywidualnie, bo zależna jest od złożoności, stopnia skomplikowania, wielkości przedsiębiorstw i podlegającej udokumentowaniu transakcji. Ponieważ są to spore transfery, przekraczające wartość 2 lub 10 mln zł, często dotyczące wartości niematerialnych, albo dokonane z podmiotami mającymi siedzibę w krajach stosujących tzw. szkodliwą konkurencję podatkową, koszt sporządzenia dokumentacji zaczynać się będzie od kwoty nie mniejszej niż 1 000 zł.
Podsumowanie
Nieustanne zmiany w przepisach nie ułatwiają życia przedsiębiorcom. Aby być z nimi na bieżąco, przedsiębiorca musiałby spędzać na ich poznaniu i dostosowaniu do nich swojej działalności kilka godzin dziennie. Najlepszym przykładem nadprodukcji prawa jest Polski Ład, który wprowadził zmiany w zakresie dokumentacji cen transferowych, a który nie zdążył na dobre wejść w życie i jest ciągle poprawiany. Celem uszczelniania poboru podatków, państwo nieustannie pracuje nad rozszerzaniem zakresu zadań przedsiębiorców dla realizacji obowiązków dokumentacyjnych cen transferowych i zaostrzaniem sankcji za ich niedopełnienie. Najnowsza nowelizacja rozporządzeń w sprawie dokumentacji cen transferowych (stan na 17 kwietnia 2022 r.) miała miejsce 8 kwietnia 2022 r. A przecież za niedopełnienie obowiązków sprawozdawczych w zakresie cen transferowych grożą wysokie kary. Warto więc dobrze przygotować się do sporządzenia dokumentacji cen transferowych, a przede wszystkim w pierwszej kolejności sprawdzić, czy w ogóle jest się do tego zobowiązanym. Nie wszystkie bowiem transakcje kontrolowane są objęte obowiązkiem sprawozdawczym.
Jeśli Twoją firmę czeka konieczność sporządzenia dokumentacji cen transferowych, a obawiasz się, czy sobie sama z nią poradzi, skontaktuj się z nami. Pomożemy Wam przejść bezpiecznie przez całą procedurę.
— — — — — — — —
źródła:
- Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. 1992 Nr 21 poz. 8, z późn. zm).;
- Ustawa z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy (Dz. U. 1999 Nr 83 poz. 930, z późn. zm.).
- Ustawa z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2021 poz. 2105).