Blog

Obowiązek wdrożenia PPK spowodował konieczność aktualizacji zakładowego planu kont i dostosowania do nich pojedynczych kont księgowych. Przedsiębiorcy zobowiązani do wpłat do PPK księgują je w miesiącu, za który są dokonywane. Składka finansowana przez pracodawcę wykazywana jest w kosztach działalności operacyjnej, a finansowana przez pracownika – potrącana z należnego mu wynagrodzenia.

Wpłaty do PPK finansowane przez pracodawcę zalicza on do swoich kosztów podatkowych i księguje następująco:

– Wn konto 40-5 „Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia” (W analityce: Wpłata do PPK),
– Ma konto 24 „Pozostałe rozrachunki” (W analityce: Rozrachunki z instytucją prowadzącą PPK).

Wpłaty do PPK finansowane przez pracownika potrąca się z jego wynagrodzenia i księguje:

– Wn konto 23-0 „Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń”, (W analityce: Uczestnik PPK),
– Ma konto 24 „Pozostałe rozrachunki” (W analityce: Rozrachunki z instytucją prowadzącą PPK).

Obowiązek obliczenia i dokonania wpłat do instytucji finansowej łącznej wpłaty na PPK (finansowanej przez pracodawcę i finansowanej przez pracownika) dokumentuje się w księgach następująco:

– Wn konto 24 „Pozostałe rozrachunki” (W analityce: Rozrachunki z instytucją prowadząca PPK),
– Ma konto 13-0 „Rachunek bieżący”(W analityce: Rachunek bankowy jednostki).

Przedsiębiorca sporządzający rachunek zysków i strat w wariancie porównawczym według załącznika nr 1 i nr 5 do ustawy o rachunkowości, w pozycji „Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia” zobowiązany jest wyodrębnić świadczenia emerytalne – i uwzględnić wpłaty na PPK pokrywane ze środków pracodawcy, ujęte na koncie 40-5 5 „Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia”.

*Jeśli sporządza rachunek zysków i strat w wariancie kalkulacyjnym według załącznika nr 1 informacje o świadczeniach emerytalnych prezentuje w drugiej części informacji dodatkowej – „Dodatkowych informacjach i objaśnieniach do sprawozdania finansowego”.

Ewidencja księgowa. PRZYKŁADOWA LISTA PŁAC Z NALICZENIEM WPŁAT DO PPK: (kwota wynagrodzenia 6 000 zł brutto, z przysługującą kwotą zmniejszającą podatek i kosztami uzyskania przychodu w wysokości 250 zł).

1. Wynagrodzenie brutto za czerwiec 2022 r. = 6 000,00 zł

– Składki na ubezpieczenie społeczne (w zł):

2. Podstawa składek na ubezpieczenia społeczne (poz.1) = 6 000,00
   3. Składka na ubezpieczenia emerytalne (poz. 1 x 9,76%) = 585,60
   4. Składka na ubezpieczenia rentowe (poz. 1 x 1,50 %) = 90,00
   5. Składka na ubezpieczenia chorobowe (poz. 1 x 2,45%) = 147,00
   6. Składki na ubezpieczenia społeczne łącznie (poz. 3 + poz. 4 + poz.5) = 822,60

– Składki na ubezpieczenie zdrowotne

7. Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia zdrowotne (poz. 1 – poz. 6) = 5 177,40
8. Składka na ubezpieczenie zdrowotne (naliczana; poz.7 x 9%) = 465,97
   9. Składka na ubezpieczenie zdrowotne (do odliczenia od podatku; poz.7 x 7,75%) = 401,25

– PODATEK

10. Podstawa opodatkowania, którą zwiększa wpłata na PPK finansowana przez pracodawcę ({poz.1 + poz. 22} – poz. 6 – poz. 12) = 5 017,00
    11. Stawka opodatkowania = 17%
    12. Koszty uzyskania przychodu = 250,00
    13. Kwota zmniejszająca podatek = 43,76
    14. Zaliczka na podatek ({poz. 10 x poz. 11} – poz. 13) = 809,20
    15. Zaliczka na podatek do przekazania do urzędu skarbowego (poz.14 – poz.9) = 408,00

– WPŁATY NA PPK FINANSOWANE PRZEZ PRACOWNIKA
16. Wpłata podstawowa (poz. 1 x 2%) = 120,00
17. Wpłata dodatkowa = 0,00
18. Wpłaty na PPK pracownika łącznie (poz. 16 + poz. 17) = 120,00

– WYNAGRODZENIE DO WYPŁATY
19. Wynagrodzenie za pracę netto (poz. 1 – poz. 6 – poz. 8 – poz. 15 – poz.18) = 4 183,43

– WPŁATY NA PPK FINANSOWANE PRZEZ PRACODAWCĘ
20. Wpłata podstawowa (poz. 1 x 1,5%) = 90,00
21. Wpłata dodatkowa = 0,00
22. Wpłaty na PPK pracodawcy łącznie (poz. 20 + poz. 21) = 90,00

23. Podatek od wpłaty pracodawcy (poz. 22 x 17%) = 15,00

– ŁĄCZNIE WPŁATA NA KONTO PPK PRACOWNIKA

24. Wpłaty na PPK łącznie (poz. 18 + poz. 22) = 210,00

W opisanym przykładzie miesięczne wynagrodzenie pracownika z tytułu wpłat do PPK podlegać będzie potrąceniu o kwotę 135 zł (120 zł wpłaty finansowanej przez pracownika i 15 zł podatku od wpłaty 90 zł finansowanej przez pracodawcę).

Podsumowanie

Od czasu uchwalenia ustawy o Pracowniczych Planach Kapitałowych dokonano już czterech jej nowelizacji: w maju i lipcu 2019 r. oraz marcu i czerwcu 2020 r. Najnowsza, zaostrzająca nadzór i sankcje za nakłanianie pracowników przez pracodawców do rezygnacji z PPK, czyli Ustawa z dnia 28 kwietnia 2022 r. o zasadach realizacji zadań finansowanych ze środków europejskich w perspektywie finansowej 2021-2027, w większości weszła w życie 4 czerwca 2022 r., choć część jej przepisów zaczęła obowiązywać już 21 maja 2022 r., a część dopiero 21 listopada 2022 r. Niektóre zmiany przepisów wprowadzono z mocą wsteczną od 1 lipca 2019 r.

Każdy pracodawca, który zgłosił pracowników do PPK musi każdego miesiąca pamiętać o obowiązku przekazywania wpłat i składania deklaracji rozliczeniowych do instytucji finansowej. Do tego dochodzą jeszcze inne obowiązki, jak np. w przypadku ostatniego wynagrodzenia wypłaconego pracownikowi po ustaniu zatrudnienia i przekazaniu naliczonej od niego wpłaty na PPK do instytucji finansowej w miesiącu następnym, wpłata powinna zostać wykazana w imiennym raporcie miesięcznym ZUS RCA z odpowiednim kodem tytułu ubezpieczenia oraz zerową podstawą wymiaru składek i zerowymi składkami na ubezpieczenia społeczne. Nie tyle ogrom, co stopień skomplikowania i brak przejrzystości przepisów PPK sprawia, że nie tylko małe firmy napotykają trudności z prawidłowym ewidencjonowaniem i rozliczaniem PPK, ale również i większe przedsiębiorstwa. Stąd często wolą korzystać z pomocy zewnętrznej firmy świadczącej outsourcing tego typu usług księgowych, i na nią scedować ciężar realizacji związanych z PPK obowiązków.

FAQ – NAJCZĘSTSZE PYTANIA PODATNIKÓW

– Kiedy powstaje obowiązek podatkowy od wpłat PPK?

Obowiązek podatkowy od składek PPK pracodawcy powstaje w momencie wykonania przelewu tych składek do instytucji finansowej, a nie w momencie dokonania przelewu wynagrodzenia pracownikowi. Ma to szczególne znaczenie, gdy przelew wynagrodzenia i wpłat do PPK następuje na przełomie miesiąca. Wpłaty do PPK sfinansowane przez pracodawcę stanowią dla niego koszt uzyskania przychodu w miesiącu, za który wpłaty są należne.

– Od czego liczy się PPK?

Wpłaty na PPK pracownika liczy się od wysokości jego wynagrodzenia, które stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe uczestnika PPK. Składki potrącane są w części procentowo z wynagrodzenia pracownika, w części finansuje je pracodawca również obliczając procentowo od wynagrodzenia pracownika, a także przez państwo.

Przykład: wynagrodzenie pracownika wynosi 5000 zł brutto; wpłata obowiązkowa pracownika wynosi: 2% x 5000 zł = 100 zł; wpłata obowiązkowa pracodawcy wynosi: 1,5% x 5000 zł =75 zł. Pracodawca zobligowany jest przekazać co miesiąc do instytucji finansowej, z którą zawarł w imieniu pracownika umowę o zarządzanie i prowadzenie PPK, kwotę 175 zł. Jeśli pracodawca i pracownik umówili się na przekazywanie dodatkowych kwot, wówczas wyliczenia wpłaty mogą wyglądać następująco: 175 zł wpłaty obowiązkowej + dodatkowa pracownika 1% (czyli 50 zł) i dodatkowa pracodawcy 1% (50 zł). Razem przekazaniu do instytucji finansowej podlegać będzie wpłata w wysokości 275 zł. Maksymalna wpłata może wynieść 8% wynagrodzenia pracownika: 2% obowiązkowej i do 2% dodatkowej wpłaty pracownika oraz 1,5% obowiązkowej i do 2,5% dodatkowej wpłaty pracodawcy.

Przychodami ze stosunku pracy są nie tylko wypłaty pieniężne, ale również wartość świadczeń niepieniężnych. Ale od takiego świadczenia oblicza się jedynie wpłatę do PPK finansowaną przez pracodawcę. Trzeci filar PPK stanowi wpłata powitalna dla uczestnika PPK w wysokości 250 zł oraz dopłaty roczne w wysokości 240 zł finansowane przez państwo.

– Czy PPK wlicza się do dochodu?

Tak, ale tylko w części sfinansowanej przez pracodawcę. Powiększa ona podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym wynagrodzenia pracownika. Przychód powstaje w momencie przekazania wpłaty do instytucji finansowej prowadzącej PPK pracownika i z tą chwila możliwe jest pobranie od tej wpłaty zaliczki na podatek dochodowy. Podstawy opodatkowania nie zwiększają wpłaty w części sfinansowanej przez pracownika i państwo.

Wpłaty finansowane przez pracodawcę nie są wliczane do wynagrodzenia stanowiącego podstawę ustalenia wysokości obowiązkowych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

– Czy wpłaty do PPK pracownik może odliczyć od swojego opodatkowania?

Nie.

– Kiedy wpłaty PPK są kosztem?

Wpłaty do PPK stanowią dla pracodawcy koszt uzyskania przychodu w miesiącu, za który wpłaty są należne.

– Czy PPK liczy się od trzynastki?

Tak, na obowiązek pracodawcy naliczania i dokonywania wpłat do PPK pracownika nie ma wpływu ustanie stosunku pracy, czy innej formy zatrudnienia, jeśli istnieje do tego podstawa, czyli wynagrodzenie. Zatem jeśli pracownik otrzyma jakiekolwiek wynagrodzenie dodatkowe, czy to w postaci tzw. trzynastki, czy np. premii półrocznej, wówczas pracodawca obliczy, pobierze i przekaże wpłatę na PPK do instytucji finansowej prowadzącej PPK pracownika, chyba, że pracownik złożył pracodawcy deklarację o rezygnacji z przekazywania wpłat do PPK.

– Czy w każdym momencie można zrezygnować z PPK?

Tak, uczestnik PPK może zrezygnować z dokonywania wpłat do PPK. W tym celu należy  złożyć deklarację pracodawcy w formie pisemnej, zawierającą dane dotyczące podmiotu zatrudniającego i uczestnika PPK oraz oświadczenie uczestnika PPK o świadomości  konsekwencji jej złożenia.

– Co z PPK po odejściu pracownika z pracy?

Zgromadzone przez niego środki pozostają na PPK i będą nadal inwestowane do osiągnięcia 60. roku życia, wypłaty transferowej lub ich zwrotu pracownikowi. Pracodawca musi przekazywać należnego wpłaty do PPK od wynagrodzeń przysługujących pracownikowi także po jego odejściu (np. trzynastki, premie roczne). Obowiązek ten odpada więc wraz z odpadnięciem podstawy do naliczania składek do PPK, czyli gdy pracodawca nie będzie już zobligowany do wypłaty wynagrodzeń na rzecz pracownika, np. po jego zwolnieniu.

– Czy można zmienić instytucję finansową, w której prowadzone jest PPK?

Tak, ale tylko w porozumieniu z pracodawcą. Pracownik może również transferować środki pomiędzy swoimi rachunkami PPK.

– Czy można mieć kilka PPK?

Tak, pracownik może dobrowolnie przystąpić do PPK u każdego z pracodawców, u którego podejmie zatrudnienie. Pracownik może być w tym samym czasie stroną więcej niż jednej umowy o prowadzenie PPK.

– Co to jest fundusz zdefiniowanej daty?

To fundusz inwestycyjny inwestujący środki zgromadzone na PPK, dopasowany do wieku uczestnika PPK, tak by wraz z jego zbliżaniem się do osiągnięcia 60. roku życia, kiedy to zostaną mu wypłacone zgromadzone na PPK środki, polityka inwestycyjna stawała się coraz bardziej ostrożna i dostosowana do profilu ryzyka inwestycyjnego oszczędzającego.

– Czy PPK wyklucza inne formy oszczędzania na emeryturę?

Nie, można oszczędzać w kilku PPK, zawartych u kilku pracodawców, jak i można równolegle oszczędzać w jakichkolwiek innych formach zabezpieczenia emerytalnego, w tym poprzez Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego, Indywidualne Konto Emerytalne, czy PPE.

– Jakie są koszty uczestnictwa w PPK?

Dla pracownika – od 0,5% do 4% jego wynagrodzenia plus podatek dochodowy z tytułu wpłaty na PPK pracownika finansowanej przez pracodawcę (od wielkości składki pracodawcy w granicach od 1,5% do 4% wartości wynagrodzenia pracownika potrąca się 17% lub 32% podatku dochodowego, w zależności od dochodu pracownika). Dla pracodawcy kosztem jest ww. składka, którą finansuje.

Ze środków gromadzonych na PPK instytucja finansowa może pobierać wynagrodzenie za zarządzanie funduszem – w wysokości do 0,5% wartości aktywów netto funduszu inwestycyjnego w skali roku (opłata za zarządzanie) oraz wynagrodzenie za osiągnięty wynik – do 0,1% wartości aktywów netto funduszu inwestycyjnego w skali roku. Z aktywów funduszu mogą być również pokrywane inne koszty, wskazane w art. 50 ust. 1 ustawy o PPK.

– Czy pracownik może zwiększać swoje wpłaty do PPK?

Tak, w każdym momencie, w granicach do 4% swojego wynagrodzenia. Może również zmniejszać, jeśli na zmniejszenie poniżej obowiązkowej stawki 2% pozwala jego zbyt niskie wynagrodzenie. Zwiększone (zmniejszone) wpłaty będą naliczane i pobierane przez pracodawcę od następnego miesiąca.

– Czy pracodawca musi rozliczać wpłaty na PPK pracownika dokonywane przez państwo?

Nie, wpłata powitalna oraz dopłata roczna są przekazywane bezpośrednio na PPK pracownika zarządzane przez instytucję finansową.

– Czy PPK jest bezpieczne?

Inwestowanie aktywów zgromadzonych na PPK jest obarczone ryzkiem, jak każda inna inwestycja. Minimalizacji tego ryzyka służyć mają m.in. fundusze zdefiniowanej daty. Z wyłączeniem alimentów, środki na PPK nie podlegają też egzekucji sądowej i administracyjnej.

– Kiedy mogę wypłacić środki zgromadzone na PPK?

Środki zgromadzone na PPK wypłaca się uczestnikowi PPK po osiągnięciu przez niego 60. roku życia. Może on jednak wypłacić je w dowolnym czasie:

– bez podawania przyczyny dokonując ich zwrotu;

– wypłacić do 25% środków z powodu choroby, swojej, dziecka lub współmałżonka;

– wypłacić do 100% środków celem przeznaczenia na wkład własny w ramach ubiegania się o kredyt hipoteczny (pod warunkiem, że składający wniosek o wypłatę nie ukończył jeszcze 45. roku życia).

Wcześniejsza wypłata środków (przed 60. rokiem życia) może jednak skutkować pomniejszeniem zgromadzonych środków:

– o podatek od zysków kapitałowych;

– o 30% środków pochodzących z wpłat pracodawcy –  ale odliczenie tych 30% zostanie zaewidencjonowana na koncie ubezpieczonego w ZUS jako jego składka na ubezpieczenie emerytalne, należna za miesiąc, w którym została przekazana na PPK;

– o dopłaty otrzymane od państwa.

W przypadku wypłaty 25% środków z PPK z powodu choroby, nie powstanie obowiązek ich zwrotu do PPK celem zachowania prawa do niepomniejszonej o ww. potrącenia wypłaty zgromadzonych środków po ukończeniu 60. roku życia, jeśli choroba, niezdolność do pracy zostaną udokumentowane. Obowiązkiem zwrotu obwarowana jest wyplata do 100% środków zgromadzonych na rachunku PPK z przeznaczeniem na wkład własny przy zaciąganiu kredytu hipotecznego. Zwrot musi rozpocząć się przed upływem 5 lat od dnia wypłaty, a całość należy zwrócić w terminie do 15 lat (celem uniknięcia ww. pomniejszenia).

– Czy wypłata środków jest jednorazowa?

Może być jednorazowa. Ale aby uniknąć podatku od zysków kapitałowych najkorzystniejszym dla uczestnika PPK jest wypłata:

– jednorazowo 25% środków;

– pozostałych 75% w co najmniej 120 ratach miesięcznych.

Wypłata jednorazowa w wysokości większej niż 25% zgromadzonych środków lub wypłata pozostałych 75% w mniejszej liczbie rat niż 120 zrodzi obowiązek w podatku dochodowym od zysków kapitałowych.

– Co to jest wypłata transferowa?

To przekazanie środków z jednego rachunku PPK na inny rachunek PPK, na IKE małżonka zmarłego uczestnika PPK lub na IKE osoby uprawnionej, na PPE małżonka zmarłego uczestnika PPK lub na PPE osoby uprawnionej, na rachunek terminowej lokaty oszczędnościowej uczestnika PPK, na rachunek lokaty terminowej uczestnika PPK prowadzony w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, na rachunek terminowej lokaty oszczędnościowej wskazany przez małżonka lub byłego małżonka uczestnika PPK, na rachunek lokaty terminowej prowadzony w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej wskazany przez małżonka lub byłego małżonka uczestnika PPK lub do zakładu ubezpieczeń

– Co to jest świadczenie małżeńskie?

Po osiągnięciu 60. roku życia uczestnik PPK może wnioskować o wypłatę środków zgromadzonych na jego rachunku PPK w formie świadczenia małżeńskiego. Składa on wybranej instytucji finansowej wniosek o wypłatę swoich środków na wspólne konto, jeżeli jego małżonek, na rzecz którego umowę o prowadzenie PPK zawarto z tą samą wybraną instytucją finansową, również osiągnął 60. rok życia i małżonkowie wspólnie oświadczą, że chcą skorzystać z wypłaty świadczenia małżeńskiego. Instytucja finansowa otwiera wówczas wspólny rachunek PPK dla obojga małżonków, zwany dalej „rachunkiem małżeńskim”, na który świadczenie małżeńskie będzie wypłacane w co najmniej 120 ratach miesięcznych.

– Co z PPK w przypadku mojej śmierci?

Część zgromadzonych środków zostanie przekazana małżonkowi w wyniku podziału
majątku wspólnego, a reszta osobom wskazanym przez Ciebie instytucji finansowej prowadzącej PPK. A jeśli nie ustanowiłeś takiej dyspozycji, reszta nienależnych współmałżonkowi środków z Twojego PPK przypadnie w spadku Twoim spadkobiercom.